Fuseren is zeer juridisch. Begin met de statuten van beide organisaties. Breng de fiscale gevolgen in kaart. Kies de juiste fusievorm. Houd je aan de regels die gelden voor een fusie.
Wat zeggen de statuten?
Wanneer de beslissing om te fuseren in strijd is met de statutaire bepalingen, heeft dit gevolgen voor de geldigheid van de besluiten.
De statuten bevatten de ‘democratische’ beginselen van een organisatie. Bijvoorbeeld over de bevoegdheden van het verenigingsbestuur. In alle statuten staan bijzonder bepalingen voor opheffing of fusie.
Meestal gaan die over het bijeenroepen en de besluitvorming van de algemene vergadering. Start altijd met een duidelijk besluit van de Algemene Vergadering zodat het bestuur een duidelijk mandaat heeft. Houd rekening met verzet tegen de voorgenomen fusie.
Maar ook kunnen er regels zijn over de verkoop of de overdracht van onroerend goed. Denk daarbij aan eigendommen, zoals een clubhuis of repetitieruimte.
- Let op! Vaak zal je als bestuur van een vereniging los van het fusiebesluit zelf ook toestemming moeten vragen aan de Algemene Vergadering voor de financiële (vermogensrechtelijke) transacties.
- Een fusie is alleen mogelijk tussen dezelfde soort rechtspersonen. Wanneer een stichting en een vereniging willen fuseren, moet eerst de omzetting van één van de twee plaatsvinden.
De fiscale gevolgen
Bij de fusie worden vermogensbestanddelen overgedragen. Voor registergoederen, zoals onroerend goed, is in principe overdrachtsbelasting verschuldigd. Daarnaast kunnen de verenigingen bij het fuseren te maken krijgen met schenkingsrecht.
Bij de Inspecteur van de Belastingdienst kan je een verzoek indienen voor vrijstelling van beide belastingen. De hulp van een belastingadviseur in deze is raadzaam.
De juridische gevolgen
De uitwerking van de fusie is afhankelijk van de juridische vorm waarin de fusie wordt gegoten. Daarbij is het van belang de wettelijke bepalingen, zoals het publiceren van een fusiebesluit, in acht te nemen. De aard van de verplichtingen is afhankelijk van de vorm van de fusie. Daarbij kan worden gekozen voor:
- Fusie door concentratie van zeggenschap;
- Vermogensrechtelijke fusie;
- Juridische fusie.
Bij een fusie door concentratie van zeggenschap behouden de oude organisaties hun rechtspersoonlijkheid. De vereniging blijft:
- Eigenaar van het vermogen
- De werkgever van de personen die al in dienst zijn
- De activiteiten als voorheen uitvoeren
Een vermogensrechtelijke fusie wil zeggen dat de middelen (het vermogen) van de organisaties die fuseren overgaan naar de (nieuwe) organisatie. Elk vermogensbestanddeel moet hierbij op de wettelijk voorgeschreven wijze overgedragen:
- Voor onroerende zaken, zoals een clubhuis, en andere registergoederen moet u langs de notaris.
- Doorlopende overeenkomsten, zoals de (arbeids)overeenkomsten, sponsorovereenkomsten, huurcontracten, verzekeringen en dergelijke moeten worden overgedragen. Hierbij is de medewerking vereist van de contractpartij.
- Over contracten die niet meegaan naar de nieuwe vereniging of stichting moet worden onderhandeld. Dit kan betekenen dat er een schadevergoeding of afkoopsom moet worden betaald.
Bij een juridische fusie zijn wettelijke termijnen waar je aan gebonden bent. De oude verenigingen gaan automatisch op in een nieuw opgerichte fusievereniging.
Let op! Tussen het eerste formele fusievoorstel en het passeren van de fusieakte bij de notaris mag maximaal zes maanden zitten.
Ontbinding en vereffening
Een fusie resulteert in de regel in de ontbinding van de oude verenigingen. Dat is anders bij een fusie door concentratie van zeggenschap. In gewoon Nederlands: de oude organisaties houden op te bestaan. Maar daarvoor moet wel eerst ‘de erfenis’ worden verdeeld. Van de oude verenigingen resteert bij de vermogensrechtelijke fusie na de overdracht van het vermogen een lege huls. In naam en op papier bestaan de organisaties nog. Alles van waarde en alle activiteiten zijn overgegaan naar de nieuwe organisatie.
De ontbinding van een vereniging vindt plaats door de Algemene Vergadering. Daarna moet de afwikkeling van de ontbinding plaatsvinden. Meestal zullen een of meerdere bestuursleden als ‘vereffenaar’ overgaan tot vereffening van het vermogen.
Let op! Tijdens de periode van ontbinding is de vereniging verplicht ‘in liquidatie’ aan de verenigingsnaam toe te voegen.
Bij de juridische fusie hoeft geen aparte ontbinding plaats te vinden. Evenmin is sprake van vereffening. Bij een juridische fusie is namelijk sprake van de totale overdracht van het vermogen in de nieuwe organisatie, de fuserende organisaties houden per definitie op te bestaan.
Notulen aangaan fusiebesprekingen
Het starten van fusiebesprekingen is een formeel besluit. De verkenner of onderhandelaar gaat vertrouwelijke gegevens delen met een andere vereniging. Leg dat besluit vast in duidelijke notulen. Zo staat vast welke ruimte de vertegenwoordiger heeft.